De invloed van gezondheidsgedrag op vruchtbaarheid

Zowel overgewicht als ondergewicht hebben een invloed op de vruchtbaarheid en de slaagkansen van vruchtbaarheidsbehandelingen, zowel bij vrouwen als bij mannen. Lichaamsvet heeft namelijk een invloed op de geslachtshormonen. Gezien het niet aan te raden is om af te vallen tijdens de zwangerschap, streef je best naar een gezond gewicht voor de zwangerschap. 

Bij een verhoogde BMI kan het langer duren om zwanger te worden. Bij een BMI van 30 of hoger neemt de kans op een succesvolle zwangerschap af met 4% per BMI-punt stijging. Als je daarbij bijvoorbeeld ook rookt, dan dalen de kansen op een zwangerschap verder.

Als je 10% van jouw gewicht afvalt, kan dit een boost geven aan jouw vruchtbaarheid. Bij overgewicht is de hormoonbalans verstoord en dit heeft invloed op de eisprong. Het is niet gemakkelijk om gewicht te verliezen, dus is het aan te raden om hierbij de hulp in te roepen van een diëtist. Door deze begeleiding kun je op een gezonde manier gewicht verliezen. 

Enkele tips om gezonde porties te eten:

• Zet enkel het eten op tafel dat je wilt eten (beleg bijvoorbeeld het aantal boterhammen dat je wilt eten vooraf en zet enkel deze belegde boterhammen op tafel)
• Maak geen te grote portie klaar. Heb je toch over, bewaar deze hygiënisch voor een ander moment of vries een portie in. Er wordt heel veel eten weggegooid en het is goed om in te gaan tegen deze verspilling. Luister echter naar jouw hongergevoel, heb je geen honger meer? Eet de restjes dan liever niet op.
• Schep de portie die je mag eten op jouw bord en probeer te weerstaan aan de neiging om een tweede portie te nemen
• Zorg dat je gezonde tussendoortjes in huis hebt (yoghurt, noten, volkoren beschuiten, fruit, groenten)
• Doe niets anders dan eten (en praten met jouw tafelgenoten) tijdens de maaltijd. Scrollen of lezen doet meer eten.
• Overweeg om de sausjes tijdens het eten achterwege te laten. Dit kan algauw 100 kcal per maaltijd schelen.
• Drink voor het eten een groot glas water. Dit vermindert het hongergevoel. Je kunt dit ook tijdens de dag doen als je honger hebt. Zo kom je ook aan de aanbevolen hoeveel vocht die je dagelijks best inneemt.

Je start best vroeg genoeg met het verliezen van gewicht (4 tot 6 maanden voor je zwanger wordt). 

Op Zeker Gezond vind je gezonde recepten op basis van de voedingsdriehoek. Je kunt ook een app downloaden.

Bepaalde stoffen in onze omgeving hebben een invloed op de vruchtbaarheid. 

Klik hier als je meer wilt weten over deze stoffen.

Regelmatig bewegen heeft niet alleen een positieve impact op de algemene gezondheid en mentale gezondheid, het is ook voordelig voor de vruchtbaarheid. 

Er wordt aanbevolen om per week tussen 2.5 uur en 5 uur (of 150 minuten tot 300 minuten) te bewegen (stappen, fietsen, fysiek werk) en 1.5 uur (of 75 minuten) aan sport te doen. Bewegen kan gespreid over de week gebeuren, bijvoorbeeld dagelijks een half uurtje stappen of twee keer per dag een blokje om wandelen. Als je de auto wat vaker laat staan of verder parkeert, vaker voor de trap kiest in de plaats van de lift of ieder uur eens recht staat om jouw waterfles bij te vullen, kom je al dichter bij het halen van de bewegingsdoelen.

Sporten mag ook tijdens de zwangerschap, zolang je er geen last van ondervindt en er geen risico is op een buiktrauma. Omwille van die reden worden bijvoorbeeld gevechtssporten afgeraden; fietsen en zwemmen kun je meestal blijven doen.

Als je stopt met roken heb je een grotere kans om zwanger te worden; ook een vruchtbaarheidsbehandeling is vaker succesvol als beide partners niet roken. Bovendien heb je minder kans op een miskraam als je stopt met roken. 

Je stopt best zo snel mogelijk met roken, liefst al van zodra je er aan denkt om zwanger te worden. Bij mannen duurt het bijvoorbeeld drie maanden vooraleer de schadelijke effecten van het roken op de spermakwaliteit verdwenen zijn. Vrouwen die voor de zwangerschap stoppen met roken krijgen baby’s met een gelijkaardig geboortegewicht als vrouwen die nooit rookten. Als je stopt met roken voor de zwangerschap, loop je ook geen groter risico op een kind met een afwijking. Volledig stoppen kent veel meer voordelen dan het aantal sigaretten minderen.

Lukte het niet om voor de zwangerschap te stoppen met roken, dan blijft stoppen tijdens de zwangerschap sterk aanbevolen. Op elke moment tijdens de zwangerschap heeft stoppen met roken nog voordelen. Het kan ervoor zorgen dat verschillende gezondheidsrisico’s voor het kind, zoals dat op aangeboren aandoeningen, verminderd worden. Je kan je laten ondersteunen en begeleiden door een tabakoloog. Dat is een dokter, psycholoog of een andere gezondheidswerker (vroedvrouw, kinesist, verpleegkundige …) die een aanvullende opleiding tabakologie heeft gevolgd. Een tabakoloog helpt jou bij de rookstop door het samen bepalen van een persoonlijk ontwenningstraject en het gebruik van hulpmiddelen daarbij. Hij of zij helpt je omgaan met schuldgevoelens of stresserende factoren die je doen roken. 

Tabakologen zijn zowel in levende lijve als op afstand raadpleegbaar. Bekijk hier waar je in jouw regio een tabakoloog kan vinden. Wens je liever anoniem  te spreken met een tabakoloog, bel dan naar Tabakstop op het gratis nummer 0800 111 00.

Alcohol heeft een invloed op de vruchtbaarheid, zowel bij mannen als bij vrouwen. Hoe meer en vaker men drinkt, hoe lager de kans om zwanger te worden. Ook fertiliteitsbehandelingen slaan minder goed aan bij het gebruik van alcohol. 

Drugs hebben waarschijnlijk een invloed op de vruchtbaarheid, maar meestal gaat druggebruik gepaard met andere schadelijke levensstijlfactoren, dus is het moeilijk om te achterhalen welk effecten veroorzaakt worden door drugs op zich.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) kunnen een oorzaak zijn van vruchtbaarheidsproblemen. Zoals de term aangeeft, krijg je een SOA door vaginale, orale of anale seks met een geïnfecteerd persoon. Van een aantal SOA’s kun je genezen door het nemen van antibiotica. Andere SOA’s worden veroorzaakt door een virus en heb je levenslang; dit is het geval voor humaan papillomavirus, herpes simplex virus, hepatitis B en humaan immunodeficiëntie virus (HIV). Gelukkig kunnen ook deze virussen vandaag onder controle gehouden worden door het nemen van medicatie. Voorkomen is altijd beter dan genezen en preventie is bij SOA’s dan ook van uitermate groot belang. Je kunt dit doen door een condoom over de penis te schuiven en een beflapje te gebruiken bij orale bevrediging. Er bestaan vaccins tegen hepatitis B en humaan papillomavirus. 

Het is helemaal niet raar om bij een huisarts naar een SOA – test te vragen als je ooit een keer onveilige seks hebt gehad. Integendeel, je toont dat je jouw verantwoordelijkheid neemt voor een andere persoon. Testen op een SOA kan heel eenvoudig door een urinetest, een uitstrijkje of een bloedonderzoek. Laat jezelf zeker testen als je klachten hebt als pijn bij het plassen of als je vreemd vocht of slijm verliest uit vagina of penis.

Soms zijn er helemaal geen klachten bij een SOA (bijvoorbeeld bij chlamydia) en dit maakt het net meer risicovol om anderen ongewild te besmetten. SOA’s kunnen de vruchtbaarheid aantasten en veel SOA’s worden tijdens de zwangerschap doorgegeven aan de baby, waardoor de baby ernstige gezondheidsproblemen kan ondervinden. De helft van de vrouwen die besmet worden met chlamydia krijgen pelvic inflammatory disease (PID), een ontsteking van het kleine bekken waardoor er permanente verkleving kan ontstaan van de eileiders met onvruchtbaarheid als gevolg. 

Slaap heeft een invloed op onze hormoonhuishouding en onze bloedsuikerspiegel. 

Stress, mentale problemen, cafeïne, alcohol, een onaangepaste slaapruimte en gebruik van computer of laptop voor het slapen gaan, kunnen de slaap negatief beïnvloeden. Voldoende beweging tijdens de dag (niet vlak voor het slapen gaan), vooral in de buitenlucht, heeft een positieve invloed op slaap. Probeer zoveel mogelijk de factoren die een negatieve invloed hebben op slaap te vermijden en probeer op tijd naar bed te gaan.